Versterken Leerproces
Het practoraat Versterken Leerproces werkt aan de vraag: hoe versterken we het leerproces van studenten om hen beter voor te bereiden voor deelname aan vervolgonderwijs, de arbeidsmarkt en de maatschappij?
Doel
Ons practoraat heeft als doel om het leerproces van al onze studenten te versterken. Dit doen we door samen met docenten en studenten het onderwijs te verbeteren. Studenten nemen hierin ook zelf initiatief. We zorgen er samen voor dat studenten en docenten betrokken zijn en zich prettig voelen op school. Zo geven docenten het beste onderwijs en de beste begeleiding aan studenten. En dit helpt studenten om zich optimaal te ontwikkelen.
Experimenteren met pedagogische en didactische aanpakken
Om het leerproces te verbeteren, experimenteren we met verschillende pedagogische en didactische interventies en doen we praktijk(gericht) onderzoek. In onze projecten proberen we verschillende aanpakken uit en we onderzoeken de ervaringen van docenten en studenten. Blijkt iets succesvol? Dan passen we dit toe in ons onderwijs. Daarnaast richten we ons op de professionalisering van docenten. Door middel van kennisdeling, reflectie en samenwerking helpen we hen om het beste onderwijs te geven.
Practor
Inge Zweers is de practor van practoraat 'Versterken Leerproces'. Vanuit haar achtergronden als orthopedagoog, docent en onderwijsonderzoeker slaat ze een brug tussen onderzoek, onderwijs en beroepspraktijk.
Onze onderzoeken
Om het leerproces van onze studenten zo goed mogelijk te versterken, werken we in het practoraat vanuit de positieve psychologie. Dat betekent: onderwijs met een focus op talenten en passies en wat wél goed gaat. Zo krijgen studenten en docenten meer zelfvertrouwen en zijn ze vaker trots op hun eigen kennis, kunde en beroep. Dat maakt het werken aan nieuwe kennis, vaardigheden en houdingen beter mogelijk.
Samen met studenten, docenten, management en onderwijsondersteunende diensten experimenteren we met verschillende pedagogische en didactische interventies en we onderzoeken wat werkt. Uitgangspunt: als studenten en docenten betrokken zijn en zich prettig voelen, levert dit niet alleen betere leerresultaten op maar ook beter welzijn, minder negatief gedrag, minder stress en minder schooluitval.
Drie onderzoekslijnen
1. Veilig en positief schoolklimaat
Een veilige en positieve leeromgeving helpt studenten om beter tot leren te komen. In deze onderzoekslijn experimenteren we met interventies die gericht zijn op het creëren van zo'n veilige en positieve leeromgeving. Denk bijvoorbeeld aan goede verhoudingen tussen studenten en docenten en tussen studenten onderling. Maar ook aan gedeelde normen en waarden bij de omgang met elkaar en het creëren van een goede leer-werkhouding.
2. Toegeruste professionals
De interventies die we in deze projecten onderzoeken, zijn gericht zijn op de toerusting van docenten met een stevige pedagogisch-didactische toolbox. Hiermee kunnen ze kwalitatief hoogwaardig onderwijs verzorgen dat aansluit bij de onderwijsbehoeften van alle studenten. Denk hierbij aan het versterken van klassenmanagement, differentiatie in de klas, het gebruik van verschillende (actieve) werkvormen en digitale technologie, en het maken van geïnformeerde beslissingen op basis van data voor het inrichten van het onderwijsleerproces in de klas.
3. Datagestuurd werken aan onderwijs
In deze projecten experimenteren we met interventies waarin teams leren hoe ze met gebruik van data geïnformeerde beslissingen kunnen nemen over leerprocessen. Het gaat hierbij om beslissingen over leerprocessen in de klas (bijv. Welke lesstof bied ik aan voor welke student?) maar ook om beslissingen over teamprofessionalisering. Denk hierbij aan het gezamenlijk observeren en duiden van data, om vervolgens op basis hiervan ontwikkelingsgericht beleid in te zetten binnen de opleidingen.
Ons practoraat onderzoekt het implementatieproces van de interventies en de eerste ervaringen van docenten en studenten. Onderwijsverbeteringen willen we vervolgens overdragen naar andere onderwijscontexten en de praktijk.
Onderzoekslijn 1: Veilig en positief schoolklimaat
Project Hack Je Les: onderwijs verbeteren met studenten
Bekijk hier het onderzoeksvoorstel Hack je les
Studenten hebben veel ideeën hoe hun opleiding verbeterd zou kunnen worden. Middels “Hack Je Les” worden studenten aangespoord om feedback te geven op hun onderwijs en om samen met docenten hun onderwijs te verbeteren.
Een reguliere les wordt voor één lesuur stopgezet en aan de studenten wordt gevraagd: als je je opleiding opnieuw kon inrichten, hoe zou je dat dan doen? De opbrengst van deze brede inventarisatie wordt teruggekoppeld naar de opleiding, maar de studenten worden ook gestimuleerd om zelf in actie te komen. Op basis van hun eigen feedback schrijven de studenten in groepjes diverse actieplannen. Onder begeleiding van de studieloopbaanbegeleider (SLB’er) voeren de studenten hun actieplannen op zo’n kort mogelijke termijn uit. De actieplannen kunnen variëren van het verbeteren van een keuzedeel tot het aanpassen van een lesrooster of de manier waarop het curriculum is vormgegeven.
Het practoraat Versterken Leerproces onderzoekt hoe Hack je les in verschillende opleidingen geïmplementeerd wordt, wat de ervaringen van studenten en docenten met Hack Je Les zijn, welke elementen van hun opleiding studenten willen verbeteren en welke onderwijsverbeteringen op basis van de feedback en actieplannen van studenten werkelijk worden doorgevoerd.
Beoogde resultaten:
- een klimaat scheppen en werkwijze realiseren waarin alle studenten zich vrij voelen kritisch te zijn over hun onderwijs en initiatief te tonen daar wat aan te doen;Ontwikkelen van praktische handvatten om Hack Je Les in de opleidingen te implementeren
- Inzicht geven in het implementatieproces van Hack Je Les
- Inzicht geven in gebruikerservaringen van studenten en docenten met Hack Je Les
- Inzicht geven in wat studenten belangrijke verbeterpunten vinden en wat ze waarderen aan hun onderwijs.
- Praktijkvoorbeelden geven van succesvolle onderwijsverbeteringen op basis van initiatieven van studenten.
In dit project wordt samengewerkt met de MBO Colleges voor Commercie & Ondernemen, Mens & Gezondheid, Bouw & Vervoer, Onderwijs, Sport & Welzijn en voor Creatieve Industrie & ICT, met de ROC Academie en met Hack Je Les.
Publicaties
- Ten Hagen (2024). Gehoord worden… dat wil toch iedereen?!? In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 5.
- Ten Hagen (2022). Hack je les en de invloed hiervan op de betrokkenheid van studenten in vaktijdschrift Profiel nummer 5 p.17-19
Meer informatie?
Neem contact op met docent-onderzoeker onderzoeker Anneloes ten Hagen (atenhagen@rocvantwente.nl) voor meer informatie over de methode Hack Je Les of onderzoek naar Hack Je Les binnen ROC van Twente.
Schoolwide Positive Behavior Support (SWPBS)
Bekijk hier het onderzoeksvoorstel voor SWPBS
Iedere school heeft de opdracht een veilig en respectvol pedagogisch klimaat te realiseren. Binnen de opleidingen Dienstverlening niveau 2 (Helpende zorg en welzijn, Medewerker sport en recreatie en Medewerker facilitaire dienstverlening) zijn docenten daarom begonnen met het toepassen van de principes van SWPBS. SWPBS staat voor School Wide Positive Behavior Support en verwijst naar een benadering die scholen gebruiken om positief gedrag te stimuleren en gedragsproblemen te voorkomen. Bijvoorbeeld door te focussen op drie positieve gedragsverwachtingen: ik kom op tijd, ik heb de juiste spullen bij mij en ik berg mijn telefoon op. Na 20 weken intensieve aandacht voor deze verwachtingen was 94% procent van de studenten op tijd in de les, had 99% van de studenten de juiste spullen bij zich en had 87% van de studenten zijn/haar telefoon opgeborgen tijdens de les.
Deze aanpak heeft als doel om schoolbreed en vanuit gedeelde waarden een veilig en respectvol pedagogisch klimaat te creëren dat alle studenten in staat stelt om optimaal te profiteren van het geboden onderwijs. Het practoraat Versterken Leerproces onderzoekt hoe een programma als SWPBS kan worden geïmplementeerd in het onderwijs, hoe draagvlak kan worden gecreëerd binnen teams en onderzoekt de (eerste) ervaringen van de opleidingsteams met SWPBS.
Beoogde resultaten:
- realiseren van een positieve en veilige schoolomgeving waarin studenten zich ondersteund en gewaardeerd voelen;
- vermindering van probleemgedrag, incidenten en een verbeterde discipline binnen de school;
- verhoogde motivatie en betrokkenheid bij het leren door een positieve schoolomgeving te creëren en gedragsverwachtingen te verduidelijken.
In dit project wordt samengewerkt tussen drie opleidingen Dienstverlening niveau 2 uit het College voor Onderwijs, Sport & Welzijn, met lectoraat Inclusieve leeromgevingen van hogeschool Windesheim en met het SWPBS Kenniscentrum Nederland.
Publicaties:
- Braakhuis (2024). Infographic SWPBS op ROC van Twente.
- Braakhuis & Zweers (2024) SWPBS in het mbo. In vaktijdschrift Profiel, #07 p10-14.
- Braakhuis (2024). “Fijn dat ik er weer ben!” In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 6.
Meer informatie?
Neem contact op met docent-onderzoeker Anouk Braakhuis (abraakhuis@rocvantwente.nl) voor meer informatie over SWPBS en/of het onderzoeksproject binnen ROC van Twente.
Student-docentrelaties in het mbo
Bekijk hier het onderzoeksvoorstel voor Student-docentrelaties op het mbo in de schijnwerpers!
Vaak wordt er gezegd in het mbo dat de relatie met de student belangrijk is. Hoe zit dit? Binnen het basisonderwijs en voortgezet onderwijs is er meer onderzoek waaruit blijkt dat de kwaliteit van de relatie met de leerkracht of docent een belangrijke rol speelt in de ontwikkelingsmogelijkheden van leerlingen op school. Hoewel relaties met docenten voor oudere leerlingen net zo belangrijk – en in sommige gevallen zelfs belangrijker – zijn, is er nauwelijks onderzoek gedaan naar relaties tussen docenten en studenten in het MBO.
In dit project onderzoeken we het belang van student-docentrelaties in het mbo. Allereerst hebben we relatievragenlijsten geschikt gemaakt voor het mbo. Vervolgens onderzoeken we de invloed van student-docentrelaties op het schools functioneren van studenten en welbevinden van docenten. Tot slot onderzoeken we hoe docenten met kleinschalige interventies hun relaties met studenten kunnen verbeteren.
Beoogde resultaten:
- Het ontwikkelen van kwalitatief goede vragenlijsten die student-docentrelaties in het MBO in kaart brengen vanuit het perspectief van studenten en docenten. Er is een studentenvragenlijst (SPARTS) en een docentenvragenlijst (STRS) die gebruikt kunnen worden in het mbo om de individuele relatie in beeld te brengen;
- Inzicht in de effecten van student-docentrelaties op het schools functioneren van studenten.
- Inzicht in de effecten van student-docentrelaties op het welbevinden van docenten.
- Ontwikkeling van kleinschalige interventies voor docenten om relaties met studenten te verbeteren.
In dit project wordt samengewerkt met verschillende colleges binnen ROC van Twente, de Universiteit van Amsterdam en andere mbo-instellingen in Nederland.
Publicaties
- Toonen-van Hernen (2024). Het uitpluizen van een student-docentrelatie. In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 7.
- Toonen-van Hernen (2022-heden). Manon is vaste columnist voor MBO Today. Lees hier haar columns over student-docentrelaties in het mbo.
- Toonen-van Hernen (2022). Student-docentrelatie in het mbo in vaktijdschrift Profiel
Presentaties
- Manon Toonen-van Hernen geeft regelmatig presentaties gegeven over haar onderzoek. Dit deed zij o.a. bij: ROC van Twente Kennisfestival, MBO kwaliteitsnetwerk en PAR2.
Meer informatie
Meer weten over het onderzoek of ook interesse in een presentatie op jouw kennisevent? Neem contact op met docent-onderzoeker Manon Toonen – van Hernen (mtoonen@rocvantwente.nl).
Onderzoekslijn 2: Toegeruste professionals
Meer informatie volgt
-
Onderzoekslijn 3: Datagestuurd werken aan onderwijs
Meer informatie volgt
-
Resultaten & inzichten
Hieronder vind je de resultaten en inzichten van projecten die zijn afgerond. Van vakpublicaties tot verschijningen in de media.
Publicaties
Begeleiding van NT2 studenten door docenten
Studenten met een andere moedertaal die Nederlands als tweede taal (NT2) leren, kunnen een belangrijke bijdrage aan onze samenleving leveren. Hiervoor is het cruciaal dat ze goed opgeleid en begeleid worden. Het middelbaar beroepsonderwijs biedt veel kansen om hieraan bij te dragen, omdat beroepsgericht opleiden en verhogen van het taalniveau tegelijkertijd kunnen plaatsvinden. Het bieden van de juiste begeleiding aan studenten met een NT2-achtergrond blijkt echter in de praktijk nog vaak een zoektocht – zo ook op ROC van Twente. We hebben in kaart gebracht hoe docenten deze diverse doelgroep nu benaderen en begeleiden en welke aanknopingspunten er zijn om de kwaliteit van de begeleiding aan studenten met een NT2-achtergrond te verbeteren. In een opleidingsoverstijgende professionele leergemeenschap onderzoeken we welke kleinschalige interventies goed werken om de begeleiding aan studenten met een NT2-achtergrond te verbeteren.
Beoogde resultaten:
- overzicht krijgen van hoe studenten met een NT2-achtergrond door hun docenten ervaren en begeleid worden;
- overzicht krijgen van effectieve factoren in de benadering en begeleiding door docenten volgens studenten met een NT2-achtergrond;
- een stabiele opleidingsoverstijgende professionele leergemeenschap creëren die gezamenlijk experimenteert met interventies om de kwaliteit van de begeleiding aan studenten met een NT2-achtergrond te verbeteren;
- praktijkvoorbeelden geven van succesvolle onderwijsverbeteringen voor de begeleiding aan studenten met een NT2-achtergrond.
In dit project wordt samengewerkt met de MBO Colleges voor Loopbaanontwikkeling & Participatie, Hospitality & Wellness, Onderwijs, Sport & Welzijn, Creatieve Industrie & ICT en met de dienst Onderwijs & Kwaliteit.
Publicaties
- Van den Berg (2024). Infographic Hoe kunnen docenten van de Entreeopleiding en mbo niveau 2 opleidingen NT2-studenten het best begeleiden?
- Van den Berg (2024). Sympathie en zorgen gaan hand in hand. In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 8.
Meer informatie?
Neem contact op met docent-onderzoeker Sep van den Berg (sevandenberg@rocvantwente.nl).
Werken met kleine(re) klassen?
Over de effectiviteit van onderwijs in kleine(re) klassen wordt al jarenlang gediscussieerd. Zijn kleine(re) klassen nu beter voor leerling en leraar, of niet? Ook in het mbo is deze discussie gaande. Verschillende opleidingen op ROC van Twente hebben de afgelopen jaren ervaring opgedaan met het werken in kleine(re) klassen. Zij zijn overwegend positief. Maar gaat dit verder dan intuïtie en onderbuikgevoelens?
Onder leiding van de dienst Onderwijs & Kwaliteit werd er een professionele leergemeenschap gevormd met afgevaardigden van alle betrokken opleidingen die in schooljaar 2021-2022 met kleine(re) klassen werkten of wilden werken. Het practoraat werd betrokken om de ervaringen van de deelnemende teams te onderzoeken en mee te denken over het monitoren van de onderwijskwaliteit.
Publicaties
- Zweers et al. (2023). Infographic ‘Onderwijs in kleine(re) klassen: beter of niet?
- Leetink-Kruse et al. (2023). Samen leren over het werken met kleine(re) klassen in vaktijdschrift Profiel
- Kleinjan et al. (2023). Kleine(re) klassen, beter voor student en docent in vaktijdschrift Profiel
Positief Educatief Programma (PEP)
Het Positief Educatief Programma (PEP) is een – oorspronkelijk voor het basisonderwijs ontwikkelde – schoolbrede interventie gericht op het verhogen van het welbevinden en de betrokkenheid van leerlingen om hen zo tot fundamentele ontwikkeling te laten komen. Het practoraat onderzocht het implementatieproces en eerste ervaringen met de toepassing van deze interventie in het mbo.
Verschillende opleidingsteams zijn gestart met de implementatie van PEP. Docenten zijn vervolgens gaan experimenteren met verschillende didactische en/of pedagogische benaderingen om de mate van welbevinden en studentbetrokkenheid te vergroten. Uitkomsten uit het onderzoek naar zowel implementatieproces als de (eerste) effecten van PEP werden (a) door opleidingsteams gebruikt om vervolgkeuzes voor teamprofessionalisering te maken, en (b) door met PEP startende opleidingsteams gebruikt om het implementatieproces van PEP aan te passen aan hun behoeften.
Beoogde resultaten:
- Vergroten van welbevinden en betrokkenheid onder docenten en studenten.
- Verhogen van onderwijseffectiviteit door gedeelde visie en waarden.
- Het implementatieproces van PEP aanpassen zodat dit aansluit bij opleidingsteams van ROC van Twente.
- Docentprofessionalisering door gezamenlijk experimenteren met verschillende didactische en/of pedagogische benaderingen.
In dit project werd samengewerkt met de MBO Colleges voor Hospitality & Wellness, Creatieve Industrie & ICT en Bouw & Vervoer en met het PEP-team.
Publicaties
- Van Weert (2024). De jeugd van tegenwoordig, die wil toch niks meer leren. In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 9.
- Goldberg et al. (2021). Positieve educatie in het mbo: Van ‘leerfabriek’ naar leren met PEP in ECBO Canon Beroepsonderwijs
- Van Weert & Van den Berg (2022). PEP in het mbo in vaktijdschrift Van12tot18
Webpagina
- Video van Pharos (2024) Welbevinden op school op ROC van Twente
- Betrokkenheid van studenten verhogen met educatieve technologie (ism Edulab)
Meer informatie?
Neem contact op met oud docent-onderzoekers Sep van den Berg (sevandenberg@rocvantwente.nl) of Marike van Weert (mvanweert@rocvantwente.nl) voor meer informatie over PEP en/of het onderzoeksproject binnen ROC van Twente.
Practorale rede: 'Niveau 2, daar maak je het mee!'
Op donderdag 21 januari 2021 werd Inge Zweers geïnstalleerd als practor Versterken leerproces niveau 2 en sprak ze haar practorale rede uit.
Bekijk op deze pagina de opname van de rede, het programma, de presentatie en een publicatie in vaktijdschrift Profiel over de rede.
Overige publicaties
Vakpublicaties
- Goldberg et al. (2021). Positieve educatie in het mbo: Van ‘leerfabriek’ naar leren met PEP in ECBO Canon Beroepsonderwijs
- Kleinjan et al. (2023). Kleine(re) klassen, beter voor student en docent in vaktijdschrift Profiel
- Leetink-Kruse et al. (2023). Samen leren over het werken met kleine(re) klassen in vaktijdschrift Profiel
- Van Weert (2024). De jeugd van tegenwoordig, die wil toch niks meer leren. In online magazine Oog voor Onderzoek Practoraten ROC van Twente, nummer 1, p. 9.
- Van Weert & Van den Berg (2022). PEP in het MBO in vaktijdschrift Van12tot18
- Zweers et al. (2023). Infographic ‘Onderwijs in kleine(re) klassen: beter of niet?’
- Zweers et al. (2020). De ervaringen met online onderwijs in Profiel Actueel, nummer 6, p. 5-7
Presentaties
- Diverse presentaties op congressen zoals de Landelijke Practoratendag, ResearchED, CVI Conferentie, MBO Onderzoeksdag en Onderwijs Research Dagen.
- Diverse presentaties op landelijke netwerkbijeenkomsten, zoals Netwerk Breed opleiden Niveau 2, MBO kwaliteitsnetwerk en PAR2
In de media
- Pharos (2024) Welbevinden op school op ROC van Twente
Bekijk online magazines
In dit online magazine lees je artikelen van de practor en enkele docent-onderzoekers. Ontdek wat hen bezighoudt en hoe zij hun eigen onderzoek vormgeven.
Onze leden
Inge Zweers Practor Lees meer
Anneloes ten Hagen Docent-onderzoeker Lees meer
Anouk Braakhuis Docent-onderzoeker Lees meer
Manon Toonen Docent-onderzoeker Lees meer
Marloes Meijers-Holties Docent-onderzoeker Lees meer
Naomi Roelofs Docent-onderzoeker Lees meer
Michon Hesselink Managementassistent Lees meer
Samenwerking
Om continu te professionaliseren werken we veel samen met opleidingsteams uit verschillende colleges, andere practoraten van ROC van Twente, de ROC Academie en het Masternetwerk. Daarnaast werken we met Positief Educatief Programma, Hack Je Les, Kenniscentrum SWPBS Nederland en de Universiteit van Amsterdam.