De wens om te leren hoe je onderzoek doet
Al jaren had ik de wens om te leren hoe je onderzoek doet: leren onderzoeken vanuit een meer wetenschappelijk perspectief. Ook het onderwerp zat al jaren in mijn hoofd, namelijk onderzoek doen onder praktijkopleiders en het begeleiden van stagiaires. Mijn ervaring in de begeleiding van jonge lerenden, de verhalen over de begeleidingswijzen en mijn verwondering daarover, lagen daaraan ten grondslag. In mijn werk van de laatste jaren als bpv-docent en -coördinator ligt het onderwerp stagiaires begeleiden door praktijkopleiders en werkbegeleiders heel dicht bij. Zo begon ik in 2019 aan de Master Leren & Innoveren bij Windesheim.
De reis van de held
Tijdens mijn opleiding kwam ik in aanraking met De Reis van de Held (J. Campbell, 1949). Het beschrijft een door de hoofdpersoon af te leggen route in een onbekend avontuur. De hoofdpersoon maakt een reis en ervaart successen, weerstanden, wordt overdonderd en leert ontdekken en ontwikkelen. Gedurende deze reis wordt de hoofdpersoon begeleid om in de laatste fase het geleerde, dat wat verworven is, te integreren in het dagelijkse. Bekende voorbeeldverhalen zijn Alice in Wonderland en The Matrix. Zo is het me in deze jaren van de Master Leren & Innoveren ook vergaan.
Een sprong in het diepe
Het was een sprong in het diepe: enerzijds na ruim twintig jaar weer student zijn en anderzijds als ROC-collega mezelf ontwikkelen in het kritisch kijken naar ons onderwijs en de inrichting daarvan. Aan de hand van modules oude en nieuwe onderwijsinzichten onderzoeken, nieuwe verbindingen leren maken, aandacht hebben voor onderwijsbedoeling, -inrichting en de betrokken mensen. Regelmatig moest ik ook binnen ROC van Twente op onderzoek uit en maakte kennis met diverse afdelingen, die waar nodig ondersteuning en begeleiding boden. Van mij vroeg het om in de bestaande situatie regelmatig buiten de lijnen te gaan. Oude patronen herijken, twijfel, veranderen en vernieuwing toelaten. Daarmee ook beter begrijpen wat onze studenten ondergaan en/of doorstaan: de reis van de held afleggen.
Praktijkgericht onderzoek
Het uitvoeren van een praktijkgerichte onderzoek was de manier om inzicht en duidelijkheid te krijgen over de wijze waarop begeleiding in de beroepspraktijk plaatsvindt. In de afgelopen jaren bleek uit gesprekken met praktijkopleiders, studenten en bpv-docenten dat er veel verschillende inzichten, verwachtingen en uitvoeringen waren.
Om de vraag: Op welke wijze geven praktijkopleiders vorm en inhoud aan het begeleiden van studenten Maatschappelijke Zorg te beantwoorden is gekeken naar de volgende aspecten. Enerzijds de sociale interactie van de praktijkopleider, het team en de instellingscontext. Dit gaat er vooral om of een instelling ingericht is om een stagiair te begeleiden; of de praktijkbegeleider voldoende inhoudelijk bagage en ervaring heeft om te kunnen begeleiden en of het team en de context mee werkt met het bieden van diverse mogelijkheden. Anderzijds drie inhoudelijke aspecten van begeleiden namelijk aandacht voor psychosociale ondersteuning, structuur biedende - en didactische interventies. Ook zijn de begeleiders gevraagd naar wat zij nodig hebben van ons als opleidingsteam en dat bood verrassende inzichten.
Resultaten
Aan de hand van concrete gedragingen en begeleidingsactiviteiten zijn praktijkopleiders, werkbegeleiders en studenten bevraagd. Hierdoor is duidelijk dat er veel goede begeleiding plaatsvindt en er ook aandachtspunten zijn. Zo begeleiden de begeleiders in het MZ-werkveld stagiaires vaak zoals ze zelf begeleid zijn tijdens hun eigen opleiding en/of hoe ze cliënten begeleiden. Andere (opmerkelijke) resultaten waren een ontbrekend inwerkprogramma, de snelheid waarmee zelfstandig gewerkt mag worden, het weinig bespreken van reeds aanwezige kennis en vaardigheden, de hoge verwachting van zelfkennis en -reflectie van de student en het nog wel eens ontbreken van aandacht voor de student die soms wat anders nodig heeft.
Al met al was het een bijzondere reis die succesvol werd afgerond. Naast dat ik meer inhoudelijke onderwijskennis heb, worden de aanbevelingen uit mijn onderzoek met kleine stappen in- en uitgevoerd. Opleiden doen we samen met de beroepspraktijk! Voor wie geïnteresseerd is in het onderzoek, neem gerust contact op.
Lees ook het blog van Yvonne en Marcel: Ondernemend onderwijzen of wijzer ondernemen?